Bách phân vị là khái niệm không còn mới hiện nay. Tuy nhiên không phải ai cũng có thể hiểu tường tận về thuật ngữ này. Bách phân vị là gì? Bách phân vị có ý nghĩa như thế nào trong y học? Bài viết hôm nay cùng mình tìm hiểu chi tiết về khái niệm, ứng dụng và cách tính bách phân vị nhé.
Bách phân vị là gì?
Để hiểu được khái niệm bách phân vị là gì, trước hết bạn nên cắt nghĩa và hiểu tường tận ý nghĩa của thuật ngữ này. Cụ thể khi xét về mặt ngữ nghĩa, bách phân vị gồm:
- Bách: mang ý nghĩa là nhiều, số trăm
- Phân: Tức là được phân bổ, phân chia có tính quy luật
- Vị: có nghĩa là vị trí.
Vậy bách phân vị là gì? Bách phân vị có tên tiếng Anh là Percentile. Hiểu đúng định nghĩa, bách phân vị là khoảng giá trị có tần số tăng dần, hay còn gọi là tần số tích lũy sau khi xử lý 1 dãy số liệu có xếp hạng tăng dần. Và khoảng giá trị tần số này sẽ được thể hiện qua biểu đồ với trục tung là % và trục hoành là dãy giá trị của số hạng được sắp xếp theo thứ tự tăng dần.
Hiểu đơn giản nhất, bách phân vị tức là vị trí của một số trong dãy số hạng được phân chia theo quy luật để thể hiện ý nghĩa cụ thể. Trong đó số thứ tự Pi (hoặc bách phân vị thứ i) là vị trí của một phần tử thứ i trong một chuỗi số (i là số nguyên và chạy từ 1 đến 99, không phải từ 0 đến 100 để đảm bảo ý nghĩa), chuỗi số này đã được sắp xếp theo thứ tự tăng hoặc giảm dần để vị trí của phần tử có ý nghĩa. Thuật ngữ “số thứ tự” (hoặc “bách phân vị thứ…”) được sử dụng để giải thích trong ngữ cảnh lâm sàng.
Ứng dụng của bách phân vị là gì?
Hiện nay bách phân vị được biết đến và ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau. Tuy nhiên nếu nói đến mức độ phổ biến thì ứng dụng của bách phân vị trong y học vẫn là nhiều nhất.
Cụ thể bách phân vị được sử dụng để đánh giá mức độ khỏe mạnh của thai nhi, kiểm tra tình trạng của các bé về khả năng phát triển toàn diện thông qua chiều cao, cân nặng. Đây cũng là lý do mà các bác sĩ có thể dễ dàng theo dõi được thể trạng của bé khi ở trong bụng mẹ.
Cách tính chỉ số bách phân vị là gì?
Muốn tính chỉ số bách phân vị thật ra cũng rất đơn giản. Bạn chỉ cần chọn một bách phân vị bất kỳ, tại điểm đó trên đồ thị chia thành 2 phần: cao hơn và thấp hơn bách phân vị. Như vậy là bạn có thể đoán được giá trị cao hoặc thấp hơn bao nhiêu % so với mẫu biểu đồ khảo sát.
Để tính bách phân vị chính xác, bạn có thể tham khảo cách sau đây:
Đầu tiên bạn cần xếp thứ hạng các giá trị theo thứ tự từ nhỏ đến lớn. Tiếp đó xem bách phân vị của giá trị k, nhân k (phần trăm) với n (tổng số giá trị trong tập dữ liệu. Nếu chỉ số không phải là số tròn, bạn có thể làm tròn lên hoặc xuống với số nguyên gần nhất. Sau đó dùng biểu đồ đã xếp hạng từ nhỏ đến lớn để tìm phân vị của giá trị k.
Ví dụ cách tính bách phân vị:
Nếu bé nhà bạn 1 tuổi và có tổng cân nặng khoảng 9,6kg. Thì khi khảo sát với 10000 bé cùng độ tuổi và cân nặng, bạn có thể xử lý dữ liệu và có được phân về cân nặng của bé 1 tuổi theo biểu đồ. Hơn nữa khi so sánh bạn cũng có thể phân biệt được thể trạng của bé cụ thể thông qua biểu đồ bách phân vị cân nặng theo tuổi này.
Kết luận
Trên đây là giải đáp bách phân vị là gì mà bài viết chia sẻ đến bạn đọc. Có thể thấy bách phân vị hiện đóng vai trò rất lớn trong y học, đặc biệt là sản khoa. Tuy nhiên nếu chỉ cắt nghĩa đơn giản thì chắc chắn không dễ để hiểu được hết tường tận về thuật ngữ này. Vì vậy nếu bạn còn bất kỳ thắc mắc vào về câu hỏi này, hãy để lại bình luận để được hỗ trợ nhanh chóng nhé.
