Chỉ số phát triển con người hay còn được gọi với cái tên quốc tế là Human Development Index (HDI). Con số này biểu thị cho sự so sánh, định lượng về mức thu nhập, tỷ lệ biết chữ và tuổi thọ của người dân các quốc gia trên thế giới. Để tìm hiểu sâu hơn về chỉ số phát triển con người (HDI) chúng ta cùng đón đọc những thông tin trong bài viết dưới đây nhé.
Chỉ số phát triển con người là gì?
Chỉ số phát triển con người, trong tiếng Anh mang tên Human Development Index, viết tắt là chỉ số HDI. Trên thực tế, đó là thước đo sự phát triển của con người trên 3 phương diện:
- Sức khỏe: Thể hiện bằng tuổi thọ trung bình của con người tính từ lúc sinh ra
- Tri thức: Thể hiện qua nền giáo dục ở các nước.
- Thu nhập: Thể hiện qua con số tổng thu nhập quốc gia bình quân đầu người.
Hiện nay tại nước ta, căn cứ chỉ số HDI được hướng dẫn tại các phụ lục ban hành kèm theo quyết định số 05/2023/QĐ-TTg cùng với Phụ lục 1 ban hành kèm theo Nghị định số 94/2022/NĐ-CP.
Ý nghĩa của chỉ số HDI là gì?
Chỉ số phát triển con người mang rất nhiều ý nghĩa đối với nhà nước nói riêng và thế giới nói chung. Cụ thể chỉ số HDI mang ý nghĩa:
Chỉ số phát triển con người đối với 1 quốc gia
- Chỉ số phát triển con người HDI đánh giá tiềm năng phát triển của người dân trong 1 quốc gia.
- Bên cạnh việc đánh giá, xem xét các số liệu thống kê tiêu chuẩn về tăng trưởng kinh tế. Chỉ số HDI là tiêu chuẩn bổ sung để đánh giá mức độ phát triển của 1 quốc gia.
- Đối với 1 quốc gia, đây chính là chỉ số để xem xét, lựa chọn các chính sách khác nhau. Nhằm chọn ra chính sách phù hợp nhất với người dân ở đất nước mình.
- Mặc dù chỉ số HDI biểu thị cho sự phát triển con người, song chỉ nắm bắt được 1 phần chứ không phải toàn bộ. Nó không phản ánh sự bất bình đẳng, nghèo đói, an ninh và quyền tự do của người dân quốc gia đó.
Chỉ số HDI đối với thế giới
- Bên cạnh đó chỉ số phát triển con người còn xác định việc có hay không: sự khác biệt khi nhu cầu công việc, tâm lý, xã hội tác động đến sức khỏe giữa các nước có HDI cao và các nước có HDI thấp.
- Ở cấp độ toàn cầu HDI đo lường sự tiến bộ và chất lượng cuộc sống của con người nhằm mục đích so sánh các chính sách của chính phủ các nước, trong số các chính sách khác về giáo dục và chăm sóc sức khỏe.
Phương pháp tính chỉ số HDI (chỉ số phát triển con người)
Phương pháp tính chỉ số phát triển con người vẫn sẽ dựa vào 3 yếu tố cơ bản cấu thành nên nó: Thu nhập (GNI/người), Tri thức (chỉ số học vấn) và sức khỏe (tuổi thọ bình quân kì vọng). Công thức tính chỉ số HDI sẽ như sau:
Trong đó:
| HDI | Chỉ số phát triển con người |
| I sức khỏe: | Chỉ số sức khỏe được tính thông qua chỉ tiêu: Tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh. Hay còn được gọi là tuổi thọ bình quân hay triển vọng sống trung bình khi sinh. |
| I giáo dục: | Chỉ số giáo dục được tính thông qua 2 chỉ tiêu: Số năm đi học bình quân của những người từ 25 tuổi trở lên và số năm đi học kỳ vọng của trẻ em trong độ tuổi đi học. |
| I thu nhập: | Chỉ số thu nhập, được tính thông qua chỉ tiêu: Tổng thu nhập quốc gia (GNI) bình quân đầu người theo sức mua tương đương (PPP). |
HDI sẽ được nhận giá trị trong khoảng từ 0 đến 1 (0 ≤ HDI ≤ 1). Nếu HDI mang giá trị lớn nhất là 1, điều này biểu hiện trình độ phát triển con người đang đạt được mức lý tưởng. Ngược lại, nếu chỉ số này bằng 0, chứng tỏ xã hội không có sự phát triển mang tính nhân văn. Cụ thể, trên thực tế bảng xếp hạng phát triển con người của các quốc gia, vùng miền, địa phương… được chia làm 4 nhóm trong khoảng từ 0 đến 1 như sau:
- Nhóm 1: HDI đạt mức rất cao, với giá trị HDI ≥ 0,800.
- Nhóm 2: HDI đạt mức cao, với giá trị 0,700 ≤ HDI < 0,800.
- Nhóm 3: HDI đạt mức trung bình, với giá trị 0,550 ≤ HDI < 0,700.
- Nhóm 4: HDI đạt mức thấp, với giá trị HDI < 0,550.
Chỉ số về sức khỏe trong phương pháp tính HDI
Chỉ số sức khỏe được tính dựa trên 3 tiêu chí: Tuổi thọ trung bình từ lúc sinh thực tế đã đạt được, Tuổi thọ trung bình tính từ lúc sinh tối thiểu với mức cố định là 20 năm và ở mốc 85 năm.
Chỉ số giáo dục trong phương pháp tính HDI
Chỉ số giáo dục được tính dựa vào 2 chỉ tiêu như sau:
- Số năm đi học bình quân của những người ≥ 25 tuổi.
- Số năm kỳ vọng của trẻ em đang trong độ tuổi đi học.
Quá trình tính toán ra 2 chỉ số tương ứng với 2 chỉ tiêu trên cần phải trải qua 3 bước:
Bước 1:
Bước 2:
Bước 3:
Chỉ số thu nhập trong phương pháp tính chỉ số phát triển con người
Chỉ số thu nhập được xác định bằng phép toán logarit tự nhiên theo chỉ tiêu tổng thu nhập quốc gia (GNI) bình quân đầu người theo sức mua tương đương.
Kết Luận
Trên đây là 1 vài thông tin về chỉ số phát triển con người HDI, và ý nghĩa phương pháp tính toán của chỉ số này. Hy vọng những thông tin về HDI vừa rồi sẽ hữu ích đối với các bạn. Hãy theo dõi trang web của chúng tôi để cập nhật thêm nhiều kiến thức hay và bổ ích nhé.
