Phép đối là một trong những phép tu từ xuất hiện thường xuyên trong môn ngữ văn. Vậy phép đối là gì? Đặc điểm và tác dụng của phép đối như thế nào? Bài viết dưới đây đã tổng hợp toàn bộ kiến thức liên quan đến phép đối. Tìm hiểu ngay!
Tìm hiểu phép đối là gì?
Trong văn học, phép đối được hiểu là một kỹ thuật sử dụng việc sắp xếp các thành phần câu, cụm từ, từ ngữ ở vị trí cân xứng nhau để tạo ra hiệu quả giống nhau hoặc trái ngược. Từ đó, tạo ra sự hài hòa trong diễn đạt và làm nổi bật một nội dung ý nghĩa nào đó.
Ví dụ: Trăm thân này phơi ngoài nội cỏ – Nghìn xác này gói trong da ngựa; nhớ nước đau lòng con cuốc cuốc – thương nhà mỏi miệng cái gia gia; ta dại ta tìm nơi vắng vẻ – người khôn người đến chốn lao xao,…
Đặc điểm của phép đối là gì?
Phép đối được nhận biết thông qua các đặc điểm sau đây:
Số âm tiết giữa hai vế bằng nhau
Đặc điểm đầu tiên chính là số âm tiết được sử dụng trong hai vế câu đối bắt buộc phải bằng nhau. Như vậy, khi đọc lên mới tạo được sự cân đối, hài hòa về cả âm điệu, tạo hiệu ứng âm thanh đặc biệt.
Cùng loại từ
Để phép đối trở nên rõ ràng và cân bằng hơn, các từ ngữ đối nhau trong hai vế phải cùng một loại từ. Cụ thể, danh từ phải đối với danh từ, tính từ đối với tính từ và động từ đối với động từ.
Sự cân bằng về loại từ sẽ giúp cho câu văn trở nên cân bằng về cấu trúc ngữ pháp, cả hai vế đều cùng cấu trúc ngôn ngữ.
Các từ đối có mỗi vế phải đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường nghĩa
Đặc điểm tiếp theo của phép đối là gì? Đó chính là yêu cầu về từ đối trong hai vế phải cùng là từ đồng nghĩa, trái nghĩa hoặc cùng trường hiệu để tạo ra hiệu quả bổ sung nghĩa.
Khi sử dụng các từ tương tự, tương phản hoặc cùng một lĩnh vực sẽ giúp nhận mạnh ý nghĩa và sự kết nối nghĩa giữa hai vế phía trước và phía sau.
Tác dụng của phép đối trong văn học và ngôn ngữ
Đến đây, chắc hẳn bạn đã biết qua đặc điểm của phép đối là gì? Vậy cụ thể, phép đối sẽ có vai trò gì trong văn học và ngôn ngữ? Có thể liệt kê một số tác dụng nổi bật sau đây:
- Tạo sự tương phản: Việc sử dụng phép đối sẽ làm nổi bật sự tương bản của từ ngữ trong câu văn, nhấn mạnh sự khác biệt.
- Tạo sự cân bằng và hài hòa trong văn bản: Việc sắp xếp từ ngữ cân đối và song song tạo nên sự hài hòa cho câu văn và thoải mái cho người đọc.
- Nhấn mạnh ý nghĩa: Phép đối có tác dụng làm nổi bật ý nghĩa mà tác giả muốn truyền đạt. Từ đó, thu hút sự chú ý và tập trung của người đọc vào thông điệp được gửi gắm trong câu văn.
- Khiến cho câu văn trở nên dễ nhớ hơn: Phép đối giúp cho câu văn trở nên hoàn chỉnh về cấu trúc và hiệu ứng đối nghịch. Điều này sẽ gây ra ấn tượng mạnh mẽ cho người đọc và ghi nhớ ý nghĩa lâu hơn
Phân loại phép đối
Trong văn học có 2 phép đối cơ bản:
- Tiểu đối hay còn gọi là tự đối: Khi đó, hai yếu tố đối đều xuất hiện trong cùng một câu, tạo nên sự tương phản mạnh mẽ trong diễn đạt.
Ví dụ: Đối cho sạch, rách cho thơm; sáng nắng chiều mưa, Tiên học lễ, hậu học văn; kính trên nhường dưới,…
- Trường đối hay còn gọi là bình đối: Đây là phép đối giữa dòng trên và dòng dưới hoặc đoạn văn phía trên và đoạn văn phía dưới.
Ví dụ: Người ngắm trăng soi ngoài cửa sổ – Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thờ; Lom khom dưới núi tiều vài chú – Lác đác trên sông chợ mấy nhà,…
Kết luận
Bài viết vừa trình bày khái niệm, đặc điểm và tác dụng của phép đối là gì. Bên cạnh đó cũng đưa ra các ví dụ dễ hiểu cho từng kiến thức cụ thể. Hy vọng rằng, với những chia sẻ trong bài viết sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về phép đối và vận dụng một cách hiệu quả trong học tập và lời nói. Đừng quên theo dõi các bài viết tiếp theo của chúng tôi để cập nhật thêm nhiều kiến thức hữu ích khác.
