 Bộ xà tích được đeo ở thắt lưng của người phụ nữ Tày. |
Xà tích được làm bằng bạc, chế tác bằng phương pháp thủ công hết sức tỷ mỉ. Một bộ xà tích bao gồm dây đeo, chùm sóc, các hình con chim, cá… hay nanh vuốt thú rừng, dao nhíp, bấm móng tay…
Dây đeo có 4 cạnh, được đánh theo hình xương rắn, móc vào nhau tạo thành mối liên kết mềm mại, uyển chuyển. Một bộ dây đeo gồm từ hai đến sáu dây, mỗi dây dài khoảng 30 – 35 cm, có hai móc ở hai đầu để móc vào bên phải dây lưng.
Phụ nữ nào đeo nhiều các phụ kiện trên bộ xà tích thể hiện sự giàu có của mỗi gia đình. Đăc biệt đối với giây xà tích có nanh vuốt hổ thể hiện người phụ nữ đó thuộc gia đình giàu có hoặc gia đình nhà quan. Đồng thời, theo quan niệm của người Tày, đeo nanh vuốt hổ có thể tránh được tà ma, bệnh tật…
Chi Nguyễn Thị Phương, thôn Nặm Đít, xã Thượng Lâm (Lâm Bình) cho biết, vào các ngày lễ, ngày hội, tiệc tùng… những người phụ nữ trong thôn đều đeo xà tích. Khi biểu diễn văn nghệ các chị em lựa chọn bộ xà tích đẹp nhất, có nhiều chùm sóc và dây đeo nhằm tạo ra tiếng nhạc vui tai khi biểu diễn. Dây xà tích cũng phải có 4-5 vòng thì mới đẹp, mới đúng với phong tục của Tày.
Bộ xà tích luôn là vật không thể thiếu trên trang phục truyền thống của người phụ nữ Tày. Bởi nó không chỉ là vật trang trí làm đẹp trên trang phục mà còn thể hiện sự giàu sang của mỗi gia đình và là nét văn hóa trong tâm linh trong đời sống người Tày. Những cô gái khi trưởng thành thường được bà, mẹ tặng cho bộ xà tích làm vật kỷ niệm hoặc được nhà trai mang đến làm lễ vật cưới hỏi. Từ ý nghĩa đó, bộ xà tích của người phụ nữ Tày đã trở thành những kỷ vật truyền đời qua bao thế hệ.
Theo Tuyên Quang online
